🌑 Besinlerin Sindirimi 5 Sınıf Konu Anlatımı

11 Sınıf Sindirim Çeşitleri (Sindirim Sistemi-1) konu anlatımı ve pdf ders notları, 2021 biyoloji YKS (TYT ve AYT) müfredatına en uygun şekilde hazırlanmıştır. Karbonhidrat, yağ ve protein gibi besinlerin kana karışabilecek hâle gelmesine sindirim denir. Bu işi sindirimde görevli yapı ve organlar gerçekleştirir. Sindirimi doğrudan gerçekleştiren organlar sindirim kanalı adı altında incelenir. Diğerleri ise sindirime yardımcı organlar olarak adlandırılır. Sıradakikonu: Damarlar Önceki konu: Hormonal Kontrol, Besinlerin Sindirimi, Emilimi Selin Hoca YouTube kanalında ve selinhoca.com üzerinde bulunan tüm materyaller (video, ders notları, logo) telif hakları Selin Akay Yenilmez ve 5 sınıf kesirler konusu beşinci sınıf 2. ünitenin ilk konusudur. Kesirler konusu ilkokul temelinde ortaokulda da önemli bir yere sahiptir ve ondalık gösterim konusu için bilinmesi gerekir. Kesirler konu anlatımı 4 başlık halinde hazırlanmıştır. Konulardan daha fazla verim almak için aşağıdaki konu başlıklarını 5. Sınıf Fen Bilimleri dersi Besinlerin Sindirimi ve Dişler konusunda hazırlanmış test soruları. Alakalı Konular5. Sınıf Sağlıklı Beslenme Konu Tarama TestiBöbreğin Görevleri SınıfFen Bilimleri Etkinlik ve Çalışma Kağıtları 2021-2022. 5. Sınıf Vücudumuzun Bilmecesini Çözelim. 5. Sınıf Fen Bilimleri Değerlendirme Testi. 5. SINIF FEN BİLİMLERİ TEST 17 SORU İnsan ve Çevre İlişkisi Yıkıcı Doğa Olayları Devre Elemanlarının Sembollerle Gösterimi ve Devre Şemaları Basit Bir Elektrik 5Sınıf Fen Bilimleri Konu Anlatımları » Dişlerimiz ve Görevleri Konu Anlatımı için yapılan yorumlar Harika Şeker Harika her gün bu siteden ders çalışıyorum. Anonim Gerçekten ama gerçekten çok güzel bir site A– Fiziksel Sindirim. Besinlerin yüzey alanlarını genişletmek amacı ile yapılan sindirim diyebiliriz. Fiziksel sindirimin kesme, parçalama ve karıştırma gibi türleri vardır. Besinlerin ağızda dişler yardımı ile küçük parçalara ayrılması fiziksel sindirime örnektir. Mide ve ince bağırsakta besinlerin kaslar yardımı SindirimSistemi konu anlatımı ve sindirim sistemi konuları ile ilgili özel ders videoları, konu anlatımları ve çözümlü sorular sayfamızda yer almaktadır. Sindirim Sistemi konusu için; 6 özel ders bulunmaktadır. besinlerinsindir 5.Sınıf Fen ve Teknoloji Konu Anlatımı Besinlerin Sindirimi ve Boşaltımı: 5.Sınıf Fen ve Teknoloji Konu Anlatımı Besinlerin Sindirimi ve Boşaltımı 25th September 2013 , Anonymous tarafından yayınlandı BİLİMDENBİR DİLİM. Bu site Cumhuriyet Mahallesi Ahmet Haşhaş İlköğretim Okulu Bilim, Fen ve Teknoloji Kulubü adına Hatice Akbay tarafından hazırlanmıştır. Besinlerdeki Nişasta, Protein, Karbonhidrat ve Yağ Tayini. DENEYİN AMACI : Çeşitli besin maddelerinde bulunan organik bileşikleri saptamak. SindirimSistemi – Besinlerin Kimyasal Sindirimi video 11. sınıf Hocalara Geldik Karbonhidratların sindirimi ağızda başlar. Tükürük sıvısında bulunan amilaz, nişastayı ve glikojenin hidrolizini başlatır. Tükürük amilazı nişastayı tamamen sindirmez. Nişastayı küçük polisakkaritlere, maltoza ve bazı serbest glikoz moleküllerine dönüştürür. Lokma yutulduğunda gj5YJpd. BESİNLERİN SİNDİRİMİ Besinlerin enerjiye dönüşebilmesi için en küçük parçalara ayrılması ve vücudumuzun her alanına dağılması gerekir. Besin maddelerinin vücut tarafından kullanılabilmesi için en küçük parçalara ayrılmasına sindirim denir. Vücutta sindirimin gerçekleştiği yapı ve organlar aşağıdaki görselde gösterilmektedir. Sindirim Sistemi Yapı ve Organları Ağız Sindirim ağızda başlar. Bütün besinler ağızda, dişler yardımıyla küçük parçalara ayrılır. Tükürük bezleri, tükürük salgısıyla besinleri yumuşatır, kayganlaştırır, nişastalı besinleri şekere dönüştürür. Yutak Yutak, ağızdan gelen lokmaları yemek borusuna gönderir. Yemek borusu Yutaktan yemek borusuna geçen lokmalar yemek borusunun kasılma ve gevşeme hareketiyle mideye iletilir. Mide Yemek borusundan gelen besinler midede toplanır. Mide duvarındaki kaslar kasılıp gevşeyerek midenin çalkalama hareketleri yapmasını sağlayıp besinleri küçük parçalara ayırır. Besinler midede 2–3 saat kalır. Daha sonra ince bağırsaklara geçer. İnce bağırsak İnce bağırsağın mideye yakın taraftaki 20–25 cm’lik kısmına “on iki parmak bağırsağı” denir. Besinlerin sindirimi on iki parmak bağırsağında devam eder. Besinler ince bağırsak boyunca ilerlerken buradaki sindirim salgılarının etkisiyle küçük yapı birimlerine ayrılır ve kana geçer. Kalın bağırsak Kalın bağırsak, besin posaları içindeki suyu emerek alır. Kalan parçaları anüse doğru iter. Besinlerin sindirim aşamaları; Besinlerin vücudumuzdaki yolculuğu ağızda başlar. Ağza alınan besinler dişler tarafından öğütülüp parçalanır. Besinler, ağızdaki tükürük ile ıslatılarak yumuşatılır ve yutulacak hâle getirilir. Yutma ile yutağa geçen besinler yemek borusuyla mideye iletilir. Mideye gelen besinler mide tarafından salgılanan sıvı ile karışarak değişikliklere uğrar. Midenin kasılıp gevşeme hareketleriyle bulamaç hâline gelen besinler ince bağırsağa geçer. Besinler içerisindeki yapı taşları ince bağırsakta emilerek kana geçer. Emilimden sonra kalan posa kalın bağırsağa gönderilir. Posa içerisinde kalan mineral, vitamin ve suyun bir kısmı kalın bağırsakta emilir. İyice katılaşmış posa, dışkı olarak anüsten atılır ve sindirim böylece tamamlanmış olur. şeklindedir. Vitaminler, mineraller ve su herhangi bir sindirim işlemine uğramadan kana geçerler. Diş Çeşitleri Bebekler dünyaya geldiğinde dişleri yoktur. Ancak beş ile on ikinci aylar arasında ilk dişleri çıkar. İki buçuk ile üç yaşına kadar 20 tane süt dişi tamamlanır. Her çenede 4 kesici, 2 köpek dişi, 4 tane de azı dişi vardır. Altı-yedi yaşından itibaren süt dişleri dökülür, yerine kalıcı dişler çıkmaya başlar. Kalıcı dişler 28 tanedir. Daha sonra 20’lik diş dediğimiz 4 diş daha çıkar ve böylece 32 diş tamamlanmış olur. Dişlerimiz şekil ve görev bakımından birbirlerinden farklılık gösterir. Şekil ve görevlerine göre dört çeşit diş vardır Kesici Dişler Alt ve üst çenede dörder tane olmak üzere toplam sekiz tane kesici diş vardır. Uçları balta ağzına benzer ve keskindir. Yiyecekleri ısırmaya ve koparmaya yarar. Köpek Dişleri Kesici dişlerin sağında ve solunda birer köpek dişi vardır. Alt ve üst çenede toplam dört köpek dişi bulunur. Uçları sivridir. Besinleri ısırmaya ve koparmaya yarar. Azı Dişleri Alt ve üst çenede sekizer tane bulunur. Toplam on altı tanedir. Dişlerin yüzeyleri geniş ve girintili çıkıntılıdır. İki azı arasına sıkıştırılan besinler değirmen taşları arasına sıkışmış gibi ufalanıp öğütülür. Yirmi Yaş Dişleri Alt ve üstte ikişer tane bulunur. Toplam dört tanedir. Şekli ve görevleri azı dişler gibidir. 18-22 yaşları arasında çıkar. Diş Sağlığı ve Bakımı Ağız ve diş sağlığının korunması çok önemlidir. Ağız ve dişlerin sağlıksız olması, vücutta sindirim ve diğer bazı yapıların da sağlıksız olmasına sebep olur. Bu durum, sürekli olarak çürük dişlerin ve ağız kokusunun oluşumuna, diş ve baş ağrısına, böbreklerin zarar görmesine ve sindirim bozukluklarına neden olur. Ağız ve dişlerin sağlıklı olması için; Özellikle gelişme çağındaki bireyler A, C, D vitaminlerinden yeterince almalıdır. Süt ve süt ürünleri bol miktarda tüketilmelidir. Armut, havuç, salatalık gibi yiyecekleri dişlerimizle kopararak yemek, diş ve diş etlerimizin sağlığı için önemlidir. Art arda yenilip içilen çok sıcak – çok soğuk yiyecek ve içecekler dişlerimizin zarar görmesine neden olabilir ve dişlerimizi çatlatabilir. Fındık ve ceviz gibi yiyeceklerin kabukları dişlerle kırılmamalıdır. Asitli içecekler ve şeker fazla tüketilmemelidir. Sivri cisimlerle dişleri karıştırma dişlerimize ve diş etlerine zarar verir. Dişlerin düzenli olarak fırçalanmaması dişlerin çürümesine yol açar. Bu nedenle dişlerimizi tekniğine uygun şekilde fırçalayarak besin artıklarını dişlerimizden uzaklaştırmamız gerekir. Tekniğine uygun fırçalamada, diş fırçası eğik tutulmalıdır. Ön dişlerin yüzeyi dairesel hareketle fırçalanmalıdır. Dişlerin çiğneme yüzeyleri ileri geri hareketle, iç yüzeyleri ve diş etleri dairesel hareketle temizlenmelidir. Diş fırçalamada ağza uygun fırça tercih edilmelidir. Diş fırçası çok yumuşak ya da sert olmamalıdır. Diş etlerini tahriş etmeyen ve tüm dişlerin yüzeylerine ulaşabilen bir diş fırçası kullanılmalıdır. Dişler fırçalanırken diş macunu kullanılmalı ve fırçalama işlemi en az iki-üç dakika sürmelidir. Her altı ayda bir diş doktoruna giderek dişlerimizi kontrol ettirmeliyiz. Bir önceki yazımız olan Fen Bilimleri Solunum Sistemi Konu Anlatımı başlıklı yazımızda 6. Sınıf Fen Bilimleri Vücudumuzdaki Sistemler, 6. Sınıf Solunum Sistemi Ders Notu ve Fen Bilimleri Ders Notu hakkında bilgiler arama terimlerisindirim sistemi 5 sınıfsindirim sistemi5 sınıf sindirim sistemi5 sınıf sindirim sistemi konu anlatımıbesinlerin sindirimi 5 sınıfbesinlerin sindirimisindirim sistemi 5 sınıf konu anlatımısindirim sistemi nedir 5 sınıfsindirim nedir 5 sınıfsindirim sistemi özeti 5 sınıf5 sınıf fen bilimleri besinlerin sindirimi Bu yazıda neler okuyacaksınız?A- Sindirim Nedir ?B- Sindirim ÇeşitleriC- Sindirim sistemi organları1. Ağız2. Yutak3. Yemek Borusu4. Mide5. İnce bağırsak6. Kalın Bağırsak7. AnüsD- Sindirime Yardımcı Organlar1. Karaciğer2. Pankreas Sindirim Sistemi Önerilen Süre 6 ders saati Konu / Kavramlar Sindirim sistemini oluşturan yapı ve organlar, fiziksel mekanik ve kimyasal sindirim, enzimler, karaciğer, pankreas, karaciğer ve pankreasın sindirimdeki görevleri Sindirim sistemini oluşturan yapı ve organların görevlerini modeller kullanarak açıklar. Besinlerin kana geçebilmesi için fiziksel mekanik ve kimyasal sindirime uğraması gerektiği çıkarımını yapar. a. Kimyasal sindirim denklemlerine girilmeden sadece kimyasal mekanik ve fiziksel sindirimin tanımları verilir. b. Kimyasal sindirimde enzimlerin görev aldığı belirtilir ancak yapıları, çalışma mekanizmaları ve isimlerine değinilmez. Sindirime yardımcı organların görevlerini açıklar. Karaciğer ve pankreasın yapısına girilmeksizin sindirimdeki görevleri açıklanır ve salgıların ince bağırsağa döküldüğü belirtilir. A- Sindirim Nedir ? Hayatsal faaliyetlerimiz için besinlere ihtiyacımız vardır. Besinler enerji kaynağımızdır, büyümemizi sağlar, yıpranan ve yaralanan hücreleri onarımını sağlar, bizi hastalıklara karşı korur. Besinler karbonhidrat, protein, yağ, vitamin, su ve minerallerden oluşur. Protein, yağ ve karbonhidratlar büyük yapılı besinler oldukları için sindirime uğramaları gerekir. Büyük yapılı besinlerin parçalanarak kana geçebilecek kadar küçük parçalara ayrılmasına sindirim, bu olayın gerçekleştiği yere de sindirim sistemi denir. B- Sindirim Çeşitleri Sindirim olayı iki şekilde olur. 1. Mekanik Fiziksel Sindirimi Besinlerin çiğneme ve kas hareketleri ile küçük parçalara ayrılmasıdır. Mekanik sindirim sayesinde besinlerin temas yüzeyi artırılarak, enzimlerin daha kolay etki etmesi sağlanmış olur. 2. Kimyasal Sindirim Besinlerin enzimler yolu ile parçalanmasına denir. Kimyasal sindirim ile besinler hücrelere geçebilecek kadar küçük parçalara ayrılır. C- Sindirim sistemi organları Besinler sırasıyla ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak, anüs yolundan ilerleyerek sindirim sisteminden ayrılır. 1. Ağız Hem mekanik hem de kimyasal sindirimin gerçekleşir. Çiğneme olayı ile mekanik, tükürük içindeki enzimler ile kimyasal sindirim gerçekleşir. Karbonhidratların kimyasal sindirimi ağızda başlar. Nişasta — Enzim —> Glikoz 2. Yutak Besinlerin ağızdan yemek borusuna iletimini sağlar. Yutkunma sırasında küçük dil ile soluk borusunu kapanarak besinleri yemek borusuna iletir. Yutakta sindirim gerçekleşmez. 3. Yemek Borusu Kaslı ve esnek yapısı sayesinde besinlerin mideye iletimini sağlar. 20-25 cm uzunluğunda ve düz kaslardan oluşmuştur. Yemek borusunda sindirim gerçekleşmez. 4. Mide Sindirim sisteminin en geniş bölümüdür. Karın boşluğunun sol alt kısmında bulunur. Şekli “J” harfine benzer. Midede mekanik ve kimyasal sindirimi gerçekleşir. Mide özsuyu ve enzimlerle kimyasal sindirim olur. Midenin kasılıp gevşemesi ve çalkalama hareketi ile mekanik sindirim gerçekleşir. Mekanik sindirime uğrayan besinler bulamaç haline gelir. Mide içerisi mukus tabakası ile kaplıdır. Bu tabaka mideyi korur. Proteinlerin kimyasal sindirimi midede başlar. Protein —- enzim—> Amino asit 5. İnce bağırsak Sindirim sisteminin en uzun bölümüdür. Uzunluğu 7-8 metredir. Yağların sindirimi burada başlar ve biter. Protein ve karbonhidratların sindirimi de burada biter. İnce bağırsakta villus adı verilen çıkıntılar bulunur. Villuslar emilim yüzeyini artırırlar. Sindirilmiş besinler villuslardan emilerek kana geçer. Yağ —enzim—> Yağ asidi + Gliserol 6. Kalın Bağırsak Kalın bağırsakta sindirim gerçekleşmez. Fazlalık su, vitamin ve minerallerin emilimi gerçekleşir. Kalın bağırsakta B ve K vitamini sentezleyen bakteriler vardır. Kalın bağırsakta villus bulunmaz 7. Anüs Besin atıklarının dışarı atıldığı yerdir. Sindirim gerçekleşmez. D- Sindirime Yardımcı Organlar 1. Karaciğer Safra adı verilen salgıyı üretir. Salgılanan safra sıvısı, safra kesesinde Öd depo edilir. Safra yağların mekanik sindirimi gerçekleşir. Safra yağı, yağ damlacıklarına dönüştürür. Karaciğer ayrıca kanın pıhtılaşmasını sağlayan proteinleri üretir. Kanda bulunan fazla glikozu glikojen şeklinde depo eder. Hücrelerde oluşan zehirli amonyağın, daha az zehirli üre ve ürik aside çevirir. A vitamini üretir. A, D, E ve K vitamini depo eder. 2. Pankreas Pankreas özsuyunu salgılar. Pankreas özsuyu yağ, protein ve karbonhidratların kimyasal sindirimini sağlar. İçerisinde enzimler bulunur. Karbonhidratların Sindirimi Ağızda başlar, ince bağırsakta biter. Proteinlerin Sindirimi Midede başlar, ince bağırsakta biter. Yağların Sindirimi İnce bağırsakta başlar, ince bağırsakta biter. Not Vitamin, mineral ve su çok küçük yapılı oldukları için sindirilmeden kana geçer. Fen ve teknoloji dışında, sinema, fantastik edebiyat ve tarih sevdalısı, sıkı bir Yüzüklerin Efendisi hayranı. Yediğimiz yiyeceklerin vücudumuzun kullanabileceği kadar küçük parçalara ayrılmasına sindirim denir. İnsan vücudunda besinleri parçalamayı sağlayan çeşitli yapı ve organlar vardır. Bunları sırasıyla tanıyalım. Ağız ve dişler Ağız yiyeceklerin vücuda alındığı bölgedir. Burada dişler yardımıyla parçalama yapılırken tükürük sıvısı yiyeceklerin yumuşatılmasını sağlar. Dil yiyeceklerin tadının alınmasını ve çiğneme işlemi bittikten sonra yutma işleminin gerçekleştirilmesini sağlar. DEVAMI >> Yutak Yutakta besinler parçalanmaz. Burası yutkunma olayının gerçekleşerek yiyeceklerin yemek borusuna gönderildiği bir geçiş kapısı gibi düşünülebilir. DEVAMI >> Yemek borusu Yutak ve mide arasındaki boru şeklindeki yapıdır. Sindirim gerçekleşmez. Esnek ve kasılarak hareket etmesi sayesinde yiyecekleri mideye iletir. DEVAMI >> Mide Kasılıp gevşeme hareketleri yaparak yiyecekleri çalkalar, bulamaç haline getirir. Midenin asitli yapısı yiyeceklerdeki mikropların ölmesini sağlar. Midede besinler bir süre bekleyerek ince bağırsağa gönderilirler. DEVAMI >> İnce bağırsak 7-8 metrelik uzunluğa sağıp kıvrımlı borular halindedir. Burada tüm besinlerin son sindirimi gerçekleşir. Sindirilen besinlerin kana karışması sağlanır. DEVAMI >> Kalın bağırsak Besinlerdeki fazla su kalın bağırsaktan geri emilir. Burada bir süre bekleyen besin artıklarıposa anüs yardımıyla dışarı atılır. DEVAMI >> A-Besinlerin Sindiriminde Görevli Yapı ve Organlar Besinlerin kana geçebilecek kadar küçük parçalara ayrılmasına sindirim denir. Yediğimiz besinlerin sindirim olayı sonunda yararlı hale gelerek, kana karışır. Kan yoluyla bütün vücuda dağılır. Sindirimde görevli organlar ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsaktır. Sindirim Sistemi 1. Ağız Sindirim ağızda başlar. Dil, diş ve tükürük bezleri sindirime yardımcı olur. Besinleri dil ve dişler ile küçük parçalara ayırır. Tükürük bezleri besinleri ıslatır ve kayganlaştırır. 2. Yutak Besinlerin yutulmasını sağlar, nefes alma ve konuşmada da görevlidir. Besinlerin ağızdan yemek borusuna iletilmesini sağlar. Sindirim gerçekleşmez. 3. Yemek borusu Besinlerin mideye iletilmesini sağlar. 25 cm uzunluğundadır. Kaslı ve esnek yapısı vardır. Sindirim gerçekleşmez. 4. Mide Besinler midede toplanır. Burada yaklaşık 1-4 saat kalır. Kasılıp gevşeyerek ve midenin ürettiği sıvılarla besinleri bulamaç haline getirir. Mide sıvısı besinlerle alınan mikropların öldürülmesini de sağlar. Çorba kıvamına gelen besinler ince bağırsağa gönderilir. 5. İnce Bağırsak Yaklaşık 8 metre uzunluktadır. Besinler salgılar ile daha küçük parçalara ayrılır. Parçalanan ve yararlı hale gelen besinler emilerek kana geçer. Sindirim burada tamamlanır. Kana geçemeyen atık maddeler kalın bağırsağa iletilir. 6. Kalın Bağırsak Fazlalık olan su, vitamin ve mineraller burada emilerek kana geçer. Sindirilmeyen besinler anüsten dışarı atılır. Sindirime Yardımcı Organlar Karaciğer ve pankreas sindirime yardımcı organlardır. İnce bağırsağa salgıladıkları sıvılarla sindirim olayına yardımcı olurlar. B-Dişlerimiz Besinleri parçalama, koparmak, ezme ve öğütme için dişlerimizi kullanırız. Konuşmaya yardımcı olmaktadır. Yeni doğan bebeğin dişleri yoktur. Süt dişleri bebek 6 aylıkken çıkmaya başlar, yaşına kadar devam eder. Toplam 20 süt dişi çıkar. 7-8 yaşından itibaren süt dişleri dökülür ve kalıcı dişler çıkar. Kalıcı dişler 28 tanedir. 18-22 yaşlarında 4 tane azı dişi çıkar, bunlara 20 yaş dişleri akıl dişleri denir, toplam diş sayısı 32 olur. Diş Sağlığını korumak için şunlara dikkat etmeliyiz. Dişlerimiz Dişlerimizi günde en az iki defa 2 dakika süre ile fırçalamalıyız. Asitli ve şekerli besinleri fazla tüketmemeliyiz Fındık, ceviz gibi sert kabuklu besinleri dişimizle kırmamalıyız. Çok sıcak ve çok soğuk besinler yememeliyiz. Dişlerin sağlıklı olması için meyve, sebze, süt ve ürünlerini tüketmeliyiz. Altı ayda en az bir kere diş hekimine dişlerimizi kontrol ettirmeliyiz. 3 ayda bir dış fırçamızı değiştirmeliyiz. Dişlerdeki gelişim ve şekil bozuklukları ortodonti uzmanına tedavi ettirmeliyiz. Dişler Nasıl Fırçalanmalıdır Diş fırçamızın ağzımıza uygun olanını tercih etmeliyiz. Diş fırçası çok yumuşak ya da çok sert olmamalıdır. Ayrıca dişlerin tamamına ulaşabilmeli ve diş etlerine de zarar vermemelidir. Dişler küçük dairesel hareketlerle fırçalanmalıdır. Azı dişlerinin üst yüzeyini temizlemek için fırçayı yüzeye paralel olarak ileri geri hareket ettirmeliyiz. Dişlerimiz en az iki dakika süre ile fırçalanmalıdır. Diş fırçalarken suyu boşuna akıtmaktan kaçınmalıyız. Besinlerin Sindirimi Konusu Sorular Soru1 Sindirim nedir? Cevap Besinlerin kana geçebilecek kadar küçük parçalara ayrılmasına sindirim denir. Soru2 Sindirimde görevli organları sırası ile sayınız? Cevap Ağız-Yutak-Yemek Borusu-Mide-İnce bağırsak-Kalın Bağırsak.[/showhide] Soru3 Sindirime yardımcı organlar hangisidir? Cevap Karaciğer ve pankreas. Diğer Konular Sindirim Sistemi Konu Anlatımı Sindirim Sistemi Konusu Test Soruları Sindirim Sistemi Çalışma Kağıdı Sindirim Sistemi Konusu Doğru Yanlış Soruları-1 Sindirim Sistemi Konusu Doğru Yanlış Soruları-2 B. BESİNLERİN SİNDİRİMİ Besinler Vücudumuzda Nasıl Taşınır ? Büyüyebilmek ve vücudumuzun sağlıklı çalışmasını sağlayacak enerjiyi üretebilmek için besleniriz. Enerji vücudumuzun her yerinde üretilir Parmak uçlarımızdan kafamıza kadar... Bu nedenle besinlerin vücudumuzun her yerine taşınması gerekir. Besin, kan aracılığı ile vücudumuzun her noktasına ulaşır. Besinlerin kana karışabilmesi için çok küçük parçalara ayrılması gerekir. Bu işle görevli organlar, besinleri çeşitli işlemlerden geçirerek kana karışabilecek hâle getirir. Sindirim Karbonhidrat, yağ ve protein gibi besinlerin kana karışabilecek hâle gelmesine sindirim denir. Bu işi sindirimde görevli yapı ve organlar gerçekleştirir. Sindirimi doğrudan gerçekleştiren organlar sindirim kanalı adı altında incelenir. Diğerleri ise sindirime yardımcı organlar olarak adlandırılır. Sindirim Kanalı Ağız Ağzımızın içerisinde dil ve dişler vardır. Dişler, koparıp parçalar ve öğütür. Tükürük, besinleri ıslatıp kayganlaştırarak kolay yutulmasını sağlar. Ayrıca tükürük bazı besinlerin sindirimini çiğnenirken başlatır. Dil, besinlerin çiğnenmesine ve yutulmasına yardımcı olur. Yediklerimizi yutağa doğru iterek yutulmasını sağlar. Ayrıca besinlerin tadını da dilimizle alırız. Yutak Ağızdan sonra gelen boşluktur. Ağızdan gelen lokmaları yemek borusuna iletir. Yutak aynı zamanda soluduğumuz havayı soluk borusuna iletir. Bu anlamda yutak, hava ve besin trafiğini kontrol eder. Yemek Borusu Yutaktan mideye kadar uzanır. 20 - 25 cm uzunluğundadır. Özel hareketlerle besinleri mideye taşır. Mide Karın boşluğunun üst bölümünde yer alır. Yediğimiz besinler bir süre midede kalır yani mide bir süre besinleri depolar. Kasılıp gevşeme hareketleri yaparak besinleri bulamaç hâline çorba kıvamı getirir. Mide tarafından salgılanan yakıcı ve eritici özelliğe sahip mide öz suyu da besinlerin ezilip bulamaç hâline gelmesine yardımcı olur. Ayrıca besinlerle midemize gelen mikropları öldürür. Çorba kıvamındaki bu karışımı mide, ince bağırsağa gönderir. İnce Bağırsak Karın boşluğunda yer alır. Değişik salgıların etkisiyle besinler ince bağırsakta emilecek duruma gelir. iyice parçalanan besinler burada kana geçer. Besinlerin yararlı kısımları emilince geriye kalan kısım kalın bağırsağa gönderilir. Kalın Bağırsak İnce bağırsakta emilmeyen, işe yaramayan artık maddeler kalın bağırsağa gönderilir. Bu posanın içinde kalan su ve mineraller kalın bağırsakta emilerek kana karışır. Geriye kalan katı hâldeki maddeler dışkı olarak anüsten atılır. Adım Adım Sindirim Olayı 1. Besinler, dişler tarafından parçalanarak öğütülür. Tükürük salgısı ile ıslanır, kayganlaşır, yutulacak hâle gelir. Dil ile yutağa doğru itilir. 2. Yutakta, gırtlak kapağı soluk borusunu kapatarak lokmanın yemek borusuna geçmesini sağlar. 3. Besinler buradan yavaş yavaş iner. Mide kapağı açılınca da mideye girer. 4. Kasılıp gevşeyerek ve salgıladığı mide öz suyu ile besinleri bulamaç hâline getirir. Besinler mide çıkış kapısından ince bağırsağa geçer. 5. Çeşitli salgılarla besinler kana karışacak hale gelir, ince bağırsakta ilerlerken besinlerin yararlı kısımları emilerek kana karışır. 6. Posa olan maddelerde kalan su ve minareller kalın bağırsakta emilerek kana geçer, iyice katılaşan posa anüsten dışkı olarak dışarı atılır. Not Sindirim, ağızda başlayıp anüste son bulan bir süreçtir. Sindirime Yardımcı Organlar Karaciğer ve pankreas sindirici enzimlerle besinlerin sindirimine yardımcı olur. Bu organlar salgılarını ince bağırsağa boşaltarak besinlerin emilimini sağlar. Sindirim Yapı ve Organlarının Sağlığı Mide rahatsızlıkları ve sindirim bozukluklarını önlemek için aşağıdaki hususlara dikkat etmeliyiz. • Sigara ve alkol kullanmamak • Çok acı ve çok ekşi yememek • Çok soğuk ya da çok sıcak yeme ve içmeden sakınmak • Besinleri iyice temizlemek, bayat yiyecekler yememek • Asitli içecekler içmemek Dişler ve Görevleri Dişlerimizi besinleri ısırmak, koparmak ve öğütmek için kullanırız. Dişlerimizin şekil ve büyüklükleri birbirinden farklıdır. Ağzımızda görev ve yapılarına göre kesici dişler, köpek ve azı dişleri olmak üzere üç çeşit diş vardır. • Kesici Dişler Üst ve alt çenede dörder tane olmak üzere sekiz kesici diş vardır. Besinleri kesme ve koparma işine yarar. Uçları düzgündür. • Köpek Dişleri Kesici dişlerin sağında ve solunda birer köpek dişi vardır. Alt ve üst çenede toplam dört köpek dişi bulunur. Uçları sivri olup besinleri koparıp parçalama görevi yapar. • Azı Dişleri Girintili çıkıntılı yapılarıyla besinleri öğütür. Köpek dişlerinin sağında ve solunda bulunan iki tanesi küçük azı, diğerleri ise büyük azı olarak adlandırılır. Sekiz alt, sekiz üst çenede olmak üzere on altı azı dişi vardır. Yirmi Yaş Dişleri 18-22 yaşlarında çıkar. Akıl dişleri de denir. Alt ve üst çenede ikişer tane bulunur. Süt Dişleri Kalıcı dişler 7-8 yaşlarında süt dişleri döküldükçe çıkar. Bebekler 6 aylıkken süt dişleri çıkmaya başlar. 2,5 yaşına kadar 20 süt dişi çıkar. Süt dişleri kalıcı dişlere göre daha küçüktür. Dişlerin Önemi ve Sağlığı Dişlerimiz olmasaydı besinleri koparıp parçalayamaz, çiğneyemezdik. Bütün halindeki büyük lokmaları yutmamız çok zor olurdu. Midemiz büyük lokmaları sindirirken zorlanırdı. Dişlerimiz sağlam olmadığında da besinleri iyi çiğneyemeyiz. iyi çiğnenmeden yutulan besinler bazı sindirim bozukluklarına neden olur. Çürük dişler, • Ağız kokusu, • Diş ve baş ağrısı, • Sindirim sorunlarına neden olur. Dişlerimizin sağlığını korumak ve güçlendirmek için • Beslenmemize dikkat etmeli, yeterince mineral ve A, C, D vitaminleri almalıyız. • Sert cisimleri fındık, ceviz gibi dişlerimizle kırmamalıyız. Çok şekerli besinleri ve asitli içecekleri çok tüketmemeliyiz. Çok sıcak ya da çok soğuk yiyecek ve içecekleri yiyip içmemeliyiz. Yemeklerden sonra dişlerimizi fırçalamalıyız.

besinlerin sindirimi 5 sınıf konu anlatımı